Na novom online predavanju, u okviru svetskog dana umetnosti, pričali smo o umetnosti i crkvi, a u fokusu su nam bili Manastir Studenica i hram Svetog Save. Ovog četvrtka, 15. aprila, Božidarac Online u saradnji sa xClass uz uporedan razgovor istoričara umetnosti prof dr Olivera Tomića i arheologa Predraga Dragošana započeli smo priču o ,,majci svih manastira’’ - Studenici. Jedan je od najstarijih i najvećih srpskih srednjovekovnih manastira, a osnovao ga je Stefan Nemanja krajem 12. veka. Stefan Prvovenčani se brinuo o Studenici. Tamo je Nemanja primio monaški postrig i ime Simeon. Sveti Simeon je umro u Hilandaru 1199. Nemanjin treći sin Sava Nemanjić je, nakon što je pomirio svoju braću Stefana i Vukana, preneo mošti Svetog Simeona u Studenicu gde su i dan danas. Pod Savinim starateljstvom, Studenica je postala politički, kulturni i duhovni centar srednjovekovne Srbije. Uz ostala svoja dela, Sava je napisao Studenički tipik, u kom je zadao ustrojenje monaškog života u manastiru Studenica.Nekada se u samom kompleksu Manastira nalazilo 14 crkava i paraklisa (manjih crkava), od kojih su danas sačuvane tri, koje su i bogoslužbeno aktivne i tri sačuvana paraklisa. Dve crkve su sačuvane u temeljima a dva paraklisa su ostala samo malo sačuvana jer su prezidana konacima. Vreme završetka radova na Bogorodičinoj crkvi je 1209. godina, o čemu nam svedoči i ktitorski natpis u obodu kupole.

Manastirska crkva građena je kao porodična grobnica, odnosno kripta. S desne strane, u naosu nalazi se grobnica sa moštima ktitora i rodonačelnika Nemanjića, Svetog Simeona. Ispred oltarske pregrade, s desne strane, nalazi se kivot sa moštima Svetog Simona (Stefana Prvovenčanog), a sa leve počivaju mošti Svete Anastasije, majke Svetog Save. Od 1986. godine Manastir Studenica je pod zaštitom UNESCO-a. 

Drugi deo razgovora odnosio se na hram Svetog Save i ovo velelepno zdanje. Ropstvo srpskih zemalja pod Turcima trajalo je pet vekova. Slavna država Nemanjića prestala je da postoji, ali je Srpska pravoslavna crkva ostala, sa svojom večitom verom u Hrista, sa svojim manastirima, freskama, rukopisima – sa srpskim narodom. Najveću uvredu srpskom narodu turski zavojevači su učinili 1594.godine, kada su telo Svetog Save, koje je počivalo u manastiru Mileševi (u koji je preneseno 1237.godine iz Trnova u Bugarskoj gde je umro 1235.godne), doneli u Beograd i spalili na Vračaru. Tri stotine godina posle ovog gnusnog čina, u Beogradu se 1895.godine – tek neku deceniju po definitivnom oslobođenju od turske okupacije – osniva Društva za podizanje hrama Svetog Save na Vračaru, sa ciljem da se hram podigne na mestu na kojem su spaljene njegove mošti. Društvo su osnovali stotinu najuglednijih građana tadašnjeg Beograda. 

Sa severne strane Hrama, nalazi se paraklis posvećen beogradskim mučenicima Ermilu i Stratoniku, u kome se svakodnevno vrši večernje bogosluženje, akatist Svetom Savi i Sveta Liturgija. Sedam metara ispod nivoa Hrama Svetog Save, mermernim stepenicama dolazi se do kripte u kojoj se dovršava izgradnja crkve vizantijskog stila, posvećene Svetom Velikomučeniku Knezu Lazaru i isto tako impozantne kripte.. 

Nakon toga usledila su pitanja zainteresovanih gledalaca kao i poziva da nam se prdruže na narednim razgovorima. 

Vidimo se online!

Predavanje se realizuje u okviru kulturno-edukativnog programa Božidarca koji se sprovodi uz podršku gradske opštine Vračar. Sadržaj i stavovi izneti tokom predavanja isključiva su odgovornost predavača i ni pod kojim okolnostima ne izražavaju stavove ustanove niti gradske opštine Vračar.